بررسی تعادل پتاسیم - کلسیم در برخی از خاک های آهکی خراسان

در خاک های آهکی مناطق خشک و نیمه خشک حضور مقدار زیاد کاتیون کلسیم در سیستم تعادلی خاک (محلول و تبادلی)، همواره واکنش های شیمیایی فاز محلول و تبادلی خاک را تحت تأثیر قرار می دهد. پدیده تبادل از جمله این واکنش های شیمیایی است، که تأثیر کاتیون دو ظرفیتی کلسیم در آن بسیار مهم می باشد. یکی از تعادل هایی که در سیستم شیمیایی خاک های آهکی از اهمیت بیشتری برخوردار است، تعادل پتاسیم-کلسیم است، که می تواند پاسخ گوی بسیاری از مسائل در شیمی و حاصل خیری خاک و قابلیت استفاده این عناصر، به ویژه پتاسیم باشد. با توجه به اهمیت موضوع، در خاک های آهکی کشور در این زمینه پژوهش زیادی انجام نشده است. این بررسی در شماری از خاک های آهکی شمال خراسان انجام شد. در مرحله نخست، رابطه رگرسیونی بین kar (نسبت جذب پتاسیم) و ekr (نسبت پتاسیم تبادلی) در 26 نمونه خاک تعیین گردید (r2=0.77 y=0.02+2.48x). بدین ترتیب kg (ضریب گزینش پذیری گاپون) خاک ها حدود 48/2 برآورد شد. در مرحله دوم، در 14 نمونه خاک اشباع با کلسیم، با افزودن غلظت های مختلف پتاسیم و برقراری تعادل، رابطه بین ekr و kar با تقریب زیاد برای هر خاک تعیین شد. دامنه مقدار kg در این خاک ها بین 21/1 تا 34/3 با ضریب تبیین (r2) بالای 91/0 به دست آمد. در محدوده خاک های مورد بررسی، kg در دامنه پتاسیم مورد آزمایش ثابت، و تقریباً مشابه با kg حاصل از رابطه بین ekr و kar در مرحله اول است. معادله پیشنهاد شده در حقیقت گویای ارتباط میان پتاسیم محلول و پتاسیم تبادلی است، که بر اساس آن می توان در خاک های آهکی تأثیر تغییرات پتاسیم محلول را بر پتاسیم تبادلی، در حضور کلسیم و منیزیم بررسی نمود.